Een wijzer voor kieswijzers

• 15 februari 2017

De verschillen tussen partijen kunnen haast niet groter zijn als het om onderwerpen als migratie, geld voor ontwikkelingssamenwerking, klimaat en duurzaamheid gaat. Wie vindt wat? Vier tips voor een weloverwogen stem op 15 maart.

Er valt echt iets te kiezen

De vorige verkiezingen stonden vooral in het teken van de bezuinigingen. Het ging slecht met de economie. Dat is nu wel anders, er is weer geld en partijen willen dit uitgeven. Het Centraal Planbureau bracht onlangs een onderzoek uit waarin de verschillende partijprogramma's werden doorberekend. Wat blijkt? Bijna ieders partijprogramma is positief voor de economie. Maar, waaraan het geld wordt uitgegeven verschilt sterk per partij. Er valt dus echt iets te kiezen.

Denk bijvoorbeeld aan de grote verschillen in het vluchtelingenbeleid: is er geld voor opvang in de regio, hoe worden de taallessen gefinancierd, wordt er budget beschikbaar gesteld om te werken aan de oorzaken?

Partijen zijn de laatste jaren veranderd

Sinds de economische crisis hebben partijen grote ontwikkelingen doorgemaakt. Politicoloog André Krouwel ondervond dat partijen tussen 2006 en 2012 steeds verder van het midden af bewogen. Ze zijn zich stelliger gaan profileren. In het onderstaande diagram kun je de uitkomst van zijn onderzoek terugzien.

Bron: 'Uitersten in politiek landschap winnen terrein'. Klik op het plaatje voor een grotere versie.

Ondersteunt jouw partij nog voldoende jouw waarden? Misschien sluit een heel andere partij veel beter aan. Gelukkig hoef je daarvoor niet 28 (meestal) dikke partijprogramma's door te lezen. Er bestaan een tal van kieswijzers die je op weg kunnen helpen. Hoe kom je tot de beste keuze?

Tip 1: begin bij het begin

Ongetwijfeld ben je bekend met De Stemwijzer en de Kieskompas. Zij hebben de politieke partijen een aantal stellingen voorgelegd die ze mochten beantwoorden met eens, oneens, of geen mening. Aan jou de taak om dezelfde stellingen te beantwoorden. De Stemwijzer en Kieskompas geven een goede eerste indruk van jouw voorkeur. Maar mocht een bepaald thema heel belangrijk voor je zijn, dan is een alternatieve kieswijzer onmisbaar.

Tip 2: ga de diepte in

Alternatieve kieswijzers richten zich op één thema binnen de verkiezingsprogramma's. Denk aan de rechten van mensen op de vlucht, houdingen ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking, milieu, ga zo maar door. Dit levert samen met de Stemwijzer en/of Kieswijzer een mooi totaalplaatje op:

• De Humanity Checker
  Iedere dag worden de rechten van mensen op de vlucht geschonden. Wat doet jouw politieke partij hieraan? Komt jouw partij de internationale mensenrechten wel na? Met de Humanity Checker en ontdek je of het verkiezingsprogramma van jouw politieke partij humaan is voor vluchtelingen.
• Het ontwikkelingsbeleid
  Ontwikkelingssamenwerking is relevanter dan ooit. Na jaren van bezuiniging moet er meer geïnvesteerd worden en moet het budget voor ontwikkelingssamenwerking effectief worden besteed. Investeert jouw partij in ontwikkelingssamenwerking? 
• De MVO-wijzer
  Moeten bedrijven kinderarbeid en moderne slavernij voorkomen? En moeten bedrijven meer openheid van zaken geven in de strijd tegen belastingontwijking? Daar denken politieke partijen verschillend over. Met de MVO Kieswijzer ontdek je het standpunt van jouw partij.
• Groen Kieskompas
  De Groen Kieskompas werkt hetzelfde als de Stemwijzer en de Kieskompas, maar de dertig stellingen richten zich op natuur, klimaat, energie, mobiliteit en landbouw.
• De Jongerenwijzer
  Is het de eerste keer voor jou, je zoon of dochter dat je mag stemmen? De Jongerenwijzer kijkt naar onderwerpen die belangrijk zijn voor 'de nieuwe' generatie. Komen de partijen voldoende voor hun belangen op?

Tip 3: kijk naar het verleden

De Stemmentracker kijkt niet naar woorden, maar naar daden. Met de Stemmentracker kun je jouw eigen standpunten vergelijken met het stemgedrag van partijen in de Tweede Kamer.

De 'Klimaatlabel Politiek' werkt met een soortgelijk model. Maar hier is alleen gekeken naar stemgedrag dat betrekking heeft op het milieu. Zo zie je meteen of jouw partij wel écht groen is.

Tip 4: kies voor wat je belangrijk vindt, niet strategisch

Uit onderzoek van de Volkskrant blijkt dat tot eenvijfde van de kiezers strategisch wil stemmen, als PVV hoog in de peilingen staat. Dat is niets nieuws. Zo barstte in 2010 de strijd los tussen de PvdA en de VVD, waardoor ze beiden veel zetels hadden en andere partijen moesten inboeten. In 2012 speelden soortgelijke taferelen zich af. Maar heeft het wel zin om strategisch te stemmen?

Nee, zegt de Volkskrant in 2012. De grootste partij zijn is geen garantie voor het leveren van de premier. Het gaat om de coalitie die achteraf wordt gevormd, en dat dit onverwachte uitkomsten oplevert (denk aan het minderheidskabinet in 2010) weten we allemaal. Bovendien hebben ook kleine partijen wel degelijk invloed in de kamer. Of je nu rechts of links bent, conservatief of progressief, het levert meer op om te zorgen dat jouw waarden worden vertegenwoordigd in het kabinet dan strategisch te stemmen.

Waarom stemmen op jouw waarden extra belangrijk is

Veel partijen durven het weer aan om te investeren in ontwikkelingssamenwerking. Uit het CPB rapport blijkt dat deze plannen economisch haalbaar zijn. Meer geld naar ontwikkelingssamenwerking leidt niet tot minder economische groei, meer begrotingstekort of zelfs schulden. Toch zijn er ook partijen die willen bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking, of het zelfs volledig uit het budget willen snijden.

Als je het dus bijvoorbeeld belangrijk vindt dat ontwikkelingssamenwerking blijft, is het aan te raden om voor een partij te kiezen die hierin durft te investeren. Ook als ze niet de grootste partij worden, kan hun invloed binnen de Tweede Kamer doorslaggevend zijn.

Lees meer over politiek en ontwikkelingssamenwerking

• Mag je stemmen? Stem dan!
• CPB doorrekening: meeste partijen maken keuze voor investeren in ontwikkeling
• ‘VVD kiest met afschaffen van ontwikkelingssamenwerking voor Trumpiaans wereldbeeld’
• Zembla: Nederland dwarsboomt aanpak belastingontwijking
• Oxfam Novib legt politieke partijen langs humanitaire meetlat