WC-rollen gooien is geen noodhulp
Zoiets had ik nog nooit gezien: een president die rollen wc-papier naar de slachtoffers van een orkaan gooit. ‘A Great Job’ doen in een rampgebied is net wat ingewikkelder.
Sommige rampen zie je aankomen. Een dreigende vulkaanuitbarsting. Een orkaan die steeds krachtiger wordt. Of een dreigende hongersnood door aanhoudende droogte. Bij zo’n ramp voel je de spanning tussen de Oxfam Novib-muren oplopen.
Is er nog een kans op een goede afloop? Pakken de media het op? Zullen mensen doneren voor hulp? Lastige vragen die tergend lang onbeantwoord blijven.
Nooit helemaal onverwacht
Het kan ook plotseling misgaan. Een aardbeving. Een tsunami. Overstromingen. We worden wakker in een andere wereld. Levens staan op het spel. Elke seconde telt. Het rampendraaiboek treedt in werking.
Toch komt een ramp nooit helemaal als een verrassing. Overal waar we werken maken we plannen voor wat we doen bij een ramp. Om snel orde te scheppen in de chaos. Want een ramp is chaos. Wegen zijn kapot. Elektriciteit is uitgevallen. Telefoons werken niet.
Scheppers van orde in chaos
We kijken hoe groot de ramp is. Ramp 1 is het grootst. 3 het kleinst. Bij de grootste rampen stapt ons Global Humanitarian Team in het vliegtuig. Dit zijn technische experts, bijvoorbeeld ingenieurs. Maar ook voor personeelszaken, financiën of logistiek kan ons landenteam om hulp vragen. Want wat komt er veel op ze af.
Ze moeten de balans opmaken. Welke wegen zijn veilig, welke niet? Met welke partners kunnen we samenwerken? Welke hulp is nodig? Water, eten of allebei? Welke andere organisaties zijn aanwezig? En wat zijn die van plan?
De geldkraan open
Ondertussen gaat de geldkraan open. Uit ons noodhulpfonds stroomt geld naar het rampgebied. Het gaat al snel om grote bedragen. Onze boekhouders houden de geldstromen scherp in de gaten. Het geld moet natuurlijk wel goed besteed worden.
Een ramp na een ramp voorkomen
De eerste hulpgoederen arriveren. Eten. Dekens. Complete wc’s. Water en sanitair zijn onze belangrijkste expertise. Vuil drinkwater en gebrek aan wc’s kunnen besmettelijke ziektes veroorzaken. Een ramp na een ramp willen we kosten wat kost voorkomen.
Om geld vragen of niet?
Collega’s ter plaatse brengen de ramp in beeld. Ze ondervragen slachtoffers en maken foto’s. Die verschijnen op mijn beeldscherm. Ik kan de impact van de ramp zien en voelen. Ondertussen berekenen mijn collega’s of er genoeg geld is voor hulp. Zijn er overheden en bedrijven die te hulp schieten? Mijn manager maakt een afweging. Vragen we onze supporters om te helpen met een gift?
We willen dat niet te vaak vragen. Onze supporters doen al zoveel. Maar zonder geld geen hulp. Lastig.
Als we besluiten om een gift te vragen, willen we dat zorgvuldig doen. Met respect naar de slachtoffers. Een dilemma, want we weten dat schokkendere beelden en verhalen meer indruk maken. Mensen geven dan vaak meer.
Hoe genereus onze donateurs ook zijn: genoeg geld om iedereen te helpen is er praktisch nooit. Onze collega’s ter plaatse wegen zo zorgvuldig mogelijk af hoe hulp de meest kwetsbaren bereikt.
Zelfstandig verder na de ramp
Ondertussen kijken we ook al verder vooruit. Hulp is tijdelijk. Hoe zorgen we ervoor dat mensen zo snel mogelijk weer zelfstandig verder kunnen? We helpen bij wederopbouw. Zorgen voor zaaigoed, zodat boeren weer aan de slag kunnen op hun akkers.
We experimenteren met innovatieve hulp, zoals cash transfers en cash for work. Omdat we weten dat hulp beter kan en goedkoper moet.
We werken samen met lokale organisaties. Zodat zij sneller en beter kunnen helpen bij een ramp. En minder hulp ‘van buiten’ nodig is.
Goede hulp dankzij slachtoffers
Een president die rollen wc-papier naar slachtoffers in een opvang gooit, maakt van noodhulp een grap. Maar wat nog erger is: hij drijft de spot met slachtoffers.
Goede noodhulp is complex en kostbaar. Een logistieke nachtmerrie in de chaos van een verwoest stuk wereld. Goede noodhulp is alleen mogelijk met en dankzij diezelfde slachtoffers. Juist omdat zij niets liever willen dan hun leven weer oppakken.
Elke keer weer zijn we onder de indruk van de ongelofelijke veerkracht van mensen die alles kwijt zijn geraakt. Van hun huis tot hun kinderen. En toch. En toch pakken ze met een beetje hulp de draad weer op. Dan past het om te zeggen: ‘Great job’.
Doe mee: versla armoede
De afgelopen 15 jaar is extreme armoede gehalveerd. Met jouw hulp kunnen we armoede voorgoed verslaan.
Noodhulp in Puerto Rico
De noodhulp in Puerto Rico verloopt moeizaam. Twee weken nadat orkaan Maria over het eiland trok, heeft nog altijd 95% van de inwoners geen elektriciteit. Ook de meeste telefoons werken niet.
Puerto Rico word bestuurd door Verenigde Staten. De VS is een rijk land. Oxfam verleent noodhulp in landen die veel armer zijn. Maar de huidige situatie in Puerto Rico baart ons zoveel zorgen dat we daar nu toch te hulp schieten. Aan de ene kant met expertise om elektriciteit en communicatie te herstellen. Aan de andere kant met hulp aan afgevaardigden van Puerto Rico om bij de Amerikaanse overheid de hulp los te krijgen die de inwoners nodig hebben.
Over de auteur
Guido Castagna werkt als content manager voor Oxfam Novib. Hij volgt het werk van Oxfam op de voet en deelt verhalen daarover met het Nederlandse publiek. Eerder werkte hij als journalist en schreef het boek ‘Met de beste bedoelingen’ over de impact van kleinschalig ontwikkelingswerk. Waar mogelijk probeert Guido de wereld zelf eerlijker te maken. Bijvoorbeeld door geen vlees te eten, geen auto te kopen en te bankieren bij een duurzame bank.
