Klimaattop Dubai: succes of mislukking?
Begin december vond de jaarlijkse VN-klimaattop plaats, dit keer in Dubai. Twee weken lang praatten wereldleiders over de toekomst van onze planeet. Er stond veel op het spel, van het uitfaseren van fossiele brandstoffen tot financiële compensatie voor de landen die het hardst worden getroffen door de klimaatcrisis. Onze klimaatexpert Hilde Stroot was als waarnemer onderdeel van de Nederlandse delegatie. Samen met haar blikken we terug.
Wat vind je van de uitkomst van de klimaattop?
"Ik heb er gemengde gevoelens over. Vlak nadat het klimaatakkoord was aangenomen werd ik overvallen door gevoelens van blijdschap, hoop, zorg en boosheid. Twee weken lang hebben organisaties hier zij aan zij gevochten voor klimaatrechtvaardigheid en het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Nu het stof is neergedaald kunnen we de eerste balans opmaken."
Laten we positief beginnen. Wat geeft jou hoop?
"Voor het eerst staat zwart op wit dat we af moeten van fossiel. Een mijlpaal! Het heeft 27 klimaattoppen gekost om het beestje bij de naam te noemen. Ja, het slotakkoord had sterker gekund. Maar nu is ondubbelzinnig vastgelegd dat fossiel wordt afgebouwd, met de wetenschap als uitgangspunt. Onze aarde mag niet meer opwarmen dan 1,5 graden en om dat te halen moeten we heel snel fossiele brandstoffen vervangen door schone. In Dubai, in het hol van de leeuw, hebben we de machtige fossiele lobby verslagen die twee weken lang alles uit de kast trok om deze tekst te blokkeren. Daar ben ik trots op."
Waar baal je juist van?
"Helaas staat het slotakkoord bol van de geitenpaadjes, zoals inzet op technologie die CO2-uitstoot kan opvangen, terwijl deze techniek nog onbewezen is op grote schaal. Dit zijn allemaal cadeautjes voor de fossiele industrie. Nog erger vind ik het gebrek aan klimaatrechtvaardigheid. De laatste uren van deze klimaattop waren een cynische, kille machtsstrijd waarbij opkomende economieën aan het kortste eind trokken. Gefrustreerde delegatieleden van de Afrikaanse landen vertelden ons dat de voorzitter van de klimaattop enkel luisterde naar de belangen van de Europese Unie."
Kun je een voorbeeld noemen?
"Neem het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Dat moet natuurlijk wel eerlijk gebeuren. Landen die het klimaatprobleem hebben veroorzaakt moeten het snelst aan de bak. Landen die weinig uitstoten krijgen dan meer tijd voor hun transitie. In de slottekst is dit eerlijkheidsbeginsel wel weer aangehaald, maar er ontbreken concrete afspraken. Dat zet rijke landen niet aan tot actie. Terwijl deze landen, waaronder Nederland, hun portie van het koolstofbudget al lang hebben opgebruikt."
Hoe zit het met klimaatfinanciering voor kwetsbare landen?
"Geen woord daarover! Terwijl ik eigenlijk wel een toezegging had verwacht. Bijvoorbeeld om de minst ontwikkelde landen financieel te ondersteunen bij de energietransitie. Dat geeft mij nog de meeste buikpuin. De Afrikaanse landen lieten tijdens de top met een statement weten akkoord te kunnen gaan met het uitfaseren van fossiel, maar vroegen om financiële ondersteuning. Terecht. De klimaatcrisis raakt vooral deze landen en eerder toegezegde compensatie wordt niet geleverd. Stoppen met olie- en gasproductie betekent minder inkomsten voor deze landen en dat gaat ten koste van basale zaken zoals scholen en ziekenhuizen."
Dus jij zegt: de grote vervuilers moeten betalen?
"Absoluut. Oxfam Novib eist al jaren dat grote vervuilers moeten betalen voor klimaatschade veroorzaakt door klimaatverandering. Denk aan verwoeste infrastructuur na een cycloon of dreigende hongersnood door extreme droogte. Deze rampen gebeuren steeds vaker en heftiger door klimaatverandering. Op de klimaattop van 2022 was er eindelijk groen licht voor zo’n klimaatschadefonds. In Dubai zijn er wel een paar financiële toezeggingen gedaan, maar veel te weinig."
"Er is ook nog steeds te weinig geld voor adaptatie (landen weerbaarder maken tegen klimaatverandering) en mitigatie (economieën verduurzamen en koolstofvrij maken). Tijdens de klimaattop in Parijs van 2015 is daar 100 miljard dollar voor toegezegd. Tot op heden is dat niet nagekomen. Ja, in Dubai erkenden landen dat het geld nog steeds niet is geleverd. Maar daar bleef het bij."
En nu?
"Ondanks alles ben ik hoopvol. Zoals gezegd, voor het eerst staat zwart op wit dat we af moeten van fossiel. Ik heb op de klimaattop samengewerkt met mensen uit allerlei landen. Deze wereldwijde klimaatbeweging wordt steeds sterker. In Dubai zagen we deze ‘people’s power’ op z’n allerbest. Het was een voorrecht om daar onderdeel van te mogen zijn. Ook na de klimaattop gaan we door met onze strijd voor klimaatrechtvaardigheid. Met rapporten en publiekscampagnes; projecten in de hardst getroffen landen, om mensen weerbaarder te maken tegen klimaatverandering; samenwerking met klimaatactivisten wereldwijd; enzovoort. Onze eis blijft: de grote vervuiler moet betalen, niet bepalen."
