Uitspraak Gaza-rechtszaak tegen de staat vrijdag 15 december

• 13 december 2023

Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum eisten vorige week maandag in een kort geding tegen de Nederlandse staat de onmiddellijke stopzetting van de levering van onderdelen voor Israëlische F35-gevechtsvliegtuigen. De organisaties stellen dat met het toestaan van deze wapenexport, Nederland zich medeplichtig maakt aan mogelijke schendingen van het oorlogsrecht in Gaza.  Meerdere andere NGO’s steunen het initiatief en meer dan 1000 individuele Nederlanders toonden hun steun door een financiële bijdrage te leveren voor het kort geding. De rechtbank in Den Haag maakt komende vrijdag, 15 december, vanaf 10.30 het vonnis schriftelijk bekend.

Het nieuws over de levering van onderdelen van F35-gevechtsvliegtuigen, ondanks waarschuwingen van ambtenaren voor “ernstige schendingen”, kwam aan het licht door een aantal publicaties van NRC. Inmiddels heeft het kabinet de leveringen bevestigd en aangegeven deze door te willen zetten.

Tijdens het kort geding op 4 december jl. kregen beide partijen de gelegenheid om hun zaak te bepleiten. Advocaat Liesbeth Zegveld wees de rechter op de verantwoordelijkheid van de Nederlandse staat om, onder zowel nationaal beleid als internationale afspraken en verdragen, wapenexport te toetsen wanneer er een risico op schendingen van internationaal recht bestaat. Zeker gezien de exceptionele geweldsescalatie in Gaza waarbij inmiddels meer dan 18.000 doden zijn gevallen, merendeels vrouwen en kinderen, is een dergelijk risico evident en toetsing noodzakelijk.

De landsadvocaat probeerde op zijn beurt vooral de rol van Nederland zo klein mogelijk te maken en te zoeken naar excuses om de reguliere toetsing van export te omzeilen. Oxfam Novib directeur Michiel Servaes wees er tijdens de zitting echter op dat het om een zeer principiele zaak gaat. “Het gaat vandaag over de levering van onderdelen uit Nederland voor gevechtsvliegtuigen die in Gaza worden ingezet. Dat kan je klein proberen te maken – schroefjes, boutjes, eigenlijk Amerikaans – maar het gaat uiteindelijk wel om een schakel die het mogelijk maakt om échte bommen op échte huizen van échte families te gooien. Bommen op duizenden vrouwen, mannen en kinderen.”

Noot voor de redactie:

Voor meer informatie: Jules van Os, persvoorlichter Oxfam Novib, 0651573683.

Het kabinet heeft in antwoorden op Kamervragen en in het Kamerdebat over de situatie in Gaza op 23 november jl. aangegeven dat ze nader onderzoek zal doen naar “de mogelijkheid en wenselijkheid om in te grijpen in de doorlevering van goederen (...) vanuit het European Regional Warehouse naar Israël.” Zie:

• Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over de levering van JSF-onderdelen aan Israël | Tweede Kamer der Staten-Generaal
• https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2023A07497

Sinds de aankondiging van het kort geding tegen de staat hebben verschillende organisaties hun sympathie of steun uitgesproken voor het initiatief. Behalve Amnesty International Nederland steunen onder andere ActionAid, De Goede Zaak, Een Ander Joods Geluid, European Legal Support Center, Human Security Collective, Kairos Sabeel Nederland, Musicians Without Borders, Muslim Rights Watch Nederland, Plant een Olijfboom en Stichting Kifaia de gang naar de rechter om die te laten beoordelen of de Nederlandse staat inderdaad in strijd heeft gehandeld met geldende regels en verdragen. Tenslotte hebben ruim 1000 mensen binnen enkele dagen donaties gedaan om het kort geding financieel mogelijk te maken. De crowdfunding-actie ten behoeve van het proces staat nog open.