EU gebruikt hulpbudget voor Niger, Libië en Tunesië om Fort Europa te verstevigen
De Europese Unie gebruikt haar hulpbudget, bestemd voor economische programma’s in Noord en West-Afrika, om migratie naar Europa een halt toe te roepen, zo blijkt uit het nieuwe rapport van Oxfam From Development to Deterrence. Onderzoekers concluderen dat in Tunesië minstens een derde van het Europees geld, dat bestemd is voor economische projecten, bij de Tunesische kustwacht terechtkomt. In Niger wordt een onevenredig deel van het hulpbudget besteed aan grensbeveiliging. En in Libië gaat bijna het gehele ontwikkkelingsbudget op aan instanties die migranten tegenhouden.
Zo is de EU ook betrokken bij het kopen van schepen voor de Libische kustwacht en het trainen van douanepersoneel, dat wordt ingezet om migranten op zee te onderscheppen en terug te sturen naar Libië. De Tunische kustwacht, die EU-hulpgelden ontvangt, blijkt volgens verschillende documenten eveneens mensenrechten in Tunesië te schenden. En sinds Niger onder Europese druk mensensmokkel strafbaar stelt en vluchtelingen opsluit, kiezen Afrikaanse migranten steeds meer voor gevaarlijke ondergrondse migratieroutes.
“De uitvoering van het EU-beleid in Niger leidt tot een humanitaire crisis aan de grens met Algerije. In plaats van de armoede aan te pakken, wordt de hulp gebruikt om de migratie naar Europa af te remmen. Ondertussen is de buitenlandse hulp aan Niger nauwelijks toereikend en leven inmiddels vier op de tien mensen in extreme armoede”, aldus Dirk-Jan Jalvingh, humanitair beleidsmedewerker van Oxfam Novib.
“De Europese hulp wordt gebruikt om Fort Europa verder te versterken, terwijl het juist was bedoeld om de armoede tegen te gaan”, stelt Julia Verheul, één van de onderzoekers van het Oxfamrapport.
"Terwijl armoede en ongelijkheid in Tunesië toenemen, maakt de EU allerlei afspraken met de Tunesische president. Daarbij wordt de economische ontwikkeling van het land ondergeschikt gemaakt aan de migratieproblemen van de EU. In plaats daarvan moet de EU het aantal veilige routes voor mensen op de vlucht uitbreiden en ervoor zorgen dat de hulp wordt gebruikt om armoede te bestrijden, niet om de grenzen van Europa al in Afrika te laten verrijzen", concludeert Jalvingh.
De EU sloot vorige maand liever de ogen toen tientallen Afrikaanse migranten door de Tunesische regering werden verdreven naar de woestijn, het stukje niemandsland tussen Tunesië en Libië, en daar omkwamen vanwege dorst en honger.
Het rapport onthult eveneens de tekortkomingen op het gebied van transparantie en verantwoording van de hulpgelden. "Als het over migratie gaat tasten we in veel gevallen in het duister. We krijgen niet duidelijk hoe ons belastinggeld, bedoeld om armoede te bestrijden, daadwerkelijk wordt gebruikt. Het gebrek aan transparantie is verontrustend. Het Europees Parlement moet kunnen ingrijpen. En dient ervoor te zorgen dat elke euro die wordt toegewezen aan EU-hulp op de juiste manier wordt besteed”, luidt een ander belangrijke conclusie in dit rapport.
Noot voor de redactie:
Dirk-Jan Jalvingh, beleidsmedewerker Oxfam Novib en Julia Verheul, onderzoeker van dit Oxfam rapport, zijn beiden beschikbaar voor interviews. Contact Wilma van der Maten. Oxfam Novib Persvoorlichter, 0651287965, Wilma.vandermaten@oxfamnovib.nl
- De OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) is het internationale orgaan dat bepaalt wat telt als hulp. Zij stelt dat ontwikkelingshulp als belangrijkste doel heeft "de economische ontwikkeling en het welzijn van ontwikkelingslanden te bevorderen". In december 2022 publiceerden ze richtlijnen voor ontwikkelingshulp aan migratiegerelateerde activiteiten.
- In het oprichtingsdocument van de EU staat in artikel 208: "Hoofddoel van het beleid van de Unie op het gebied van ontwikkelingssamenwerking is de armoede terug te dringen en uiteindelijk uit te bannen.”
- Volgens de Wereldbank leefden in Niger in 2021 meer dan 10 miljoen mensen (41,8% van de bevolking) in extreme armoede.
- Lees het VN-rapport “Nowhere but back: Assisted return, reintegration, and the human rights protection of migrants in Libya”, met details over de omstandigheden in Libië.
Oxfam roept de EU en Europese landen op om samen te werken aan een asielsysteem dat functioneert.
Oxfam wil dat de EU:
- Stopt met het sluiten van dubieuze migratiedeals met niet-EU-landen om de verantwoordelijkheid voor mensen die op zoek zijn naar veiligheid uit te besteden.
- Hulp gebruikt wordt voor programma’s die armoede bestrijden, zoals investeren in gezondheidszorg, onderwijs en het stimuleren van werkgelegenheid.
- Een handboek samenstelt met duidelijke definities van termen met betrekking tot migratieactiviteiten om de transparantie te vergroten.
- Zorgt voor publieke toegang tot alle documenten die betrekking hebben op de besteding van EU-steun om toezicht mogelijk te maken.
- Migratieregels opstelt die de lidstaten verantwoordelijk maakt voor de opvang van migranten en een eerlijke verdeling per land regelt.
