Kabinetsplannen ontwikkelingssamenwerking halfslachtig

Met veel belangstelling keken we bij Oxfam Novib uit naar het regeerakkoord. De vier partijen hadden ieder heel andere ideeën over ontwikkelingssamenwerking. Welke gevolgen dit precies zou hebben voor ontwikkelingssamenwerking en met name het budget, klimaatverandering, belastingontwijking en migratie was niet te voorspellen.

Afgelopen dinsdag werden de plannen na meer dan 200 dagen wachten eindelijk gepresenteerd. Ons oordeel: de kabinetsplannen voor ontwikkelingssamenwerking in het regeerakkoord zijn halfslachtig.

Het voorgestelde budget voor ontwikkelingssamenwerking

Het kabinet wil wel extreme armoede en klimaatverandering aanpakken, maar de geboden oplossingen laten te wensen over. Neem bijvoorbeeld het budget voor ontwikkelingssamenwerking. Die is inderdaad hoger dan het voorgestelde budget op Prinsjesdag. Dit schept een hoopvol beeld.

In 2021 zullen we volgens de nieuwe plannen 0,55% van ons Bruto Nationaal Inkomen uitgeven aan ontwikkelingssamenwerking. Op prinsjesdag was dit nog een schamele 0,49%. Maar ook met deze verhoging zakt het budget de komende jaren ver onder de internationale norm van 0,7%. Daarnaast zijn er jammer genoeg kanttekeningen te plaatsen bij hoe het budget wordt besteed. Zo blijft de komende jaren veel van het geld in eigen land (onder andere door financiering van bedrijven en eerstejaars asielsopvang). Dat zien we ook terug als we kijken naar belangrijke thema’s als klimaatverandering, migratie en belastingontwijking. 

Zo is er geen extra budget voor klimaatfinanciering 

Tijdens de klimaattop in Parijs werd afgesproken arme landen financieel te steunen in hun strijd tegen klimaatverandering. Dit heet klimaatfinanciering. Hier wordt onvoldoende geld voor beschikbaar gesteld. Met de huidige middelen kunnen we het akkoord van Parijs niet uitvoeren. Nu wordt klimaatfinanciering vooral uit het budget voor ontwikkelingssamenwerking betaald, de kans is dat dit zo blijft. Maar daarvoor is het budget niet hoog genoeg.  De regering belooft  ook een ‘nationaal klimaatfonds’ te starten, maar hoe deze wordt gefinancierd is onduidelijk.

Het akkoord is een cadeautje voor grote bedrijven

De winnaars van het regeerakkoord zijn de grote bedrijven. Winstbelasting is verlaagd, dividendbelasting geschrapt en steun in publieke transparantie is opgezegd. Hoewel het regeerakkoord ook enkele maatregelen bevat om belastingontwijking terug te dringen, is er veel meer mogelijk en meer nodig. Hierdoor lopen ook in de toekomst arme landen dringend benodigde inkomsten mis. Dat komt niet overeen met met het doel van ontwikkelingssamenwerking; namelijk zorgen dat landen op termijn op eigen been kunnen staan.

Oplossingen voor migratie gebouwd uit luchtkastelen

Helaas bouwt het nieuwe kabinet luchtkastelen als het om asiel en migratie gaat. Nieuwe migratieafspraken met derde landen worden gepresenteerd als de oplossing om vluchtelingen vooral ‘in de regio’ te houden. Asielprocedures worden uitbesteed aan landen waar geen asielprocedure aanwezig is of nog in de kinderschoenen staat. Wij vrezen daarom dat mensen die recht hebben op bescherming geen eerlijke asielprocedure zullen krijgen. Bovendien zijn deze derde landen vaak arm en is er sprake van mensenrechtenschendingen. 

Dat is opvallend. Voorgaand aan de verkiezingen hebben we de verkiezingsbeloftes omtrent migratie van iedere partij doorgenomen. D66 en de CU scoorden beiden heel hoog op het gebied van migratie: respectievelijk stonden ze op de 1e en de 2e plek. Het lijkt er nu op dat deze beloften van D66 en ChristenUnie alleen geldig zijn vóór de verkiezingen.  

Had het anders gekund?

Voor de verkiezingen kwamen we met adviezen hoe de onderhandelaars de grote problemen van onze tijd konden oplossen. Lees deze nog een keer terug.

Ontwikkelingssamenwerking levert. Het is goed dat het nieuwe kabinet blijft inzetten op ontwikkelingssamenwerking. Hard nodig dat er eerste stappen zijn genomen om eerdere bezuinigingen terug te draaien. De focus ligt voor de vier partijen – terecht – op meerwaarde en impact. Maar er moet meer gebeuren. Want met de huidige plannen voor ontwikkelingssamenwerking, zal de impact beperkt blijven.