Zo ondersteunen wij Oekraïense vluchtelingen
Wat heb je nodig als je ontdaan, moe en met alles wat je kunt dragen je land hebt moeten verlaten op de vlucht voor een conflict? Samen met lokale partners vangt Oxfam Oekraïense vluchtelingen op aan de grens met Polen, Roemenië en Moldavië. Humanitair projectleider Marieke van Dijk bezocht Roemenië en vertelt hoe we hen daar ondersteunen. ‘We richten ons vooral op de meest kwetsbare en gemarginaliseerde groepen.’
Kleding die aan de grens is verzameld voor Oekraïense vluchtelingen.
‘Heel verwelkomend’
‘Als buitenstaander heb ik ervaren dat Roemenië heel verwelkomend is tegenover Oekraïeners op de vlucht. Vrijwilligers staan klaar om de gevluchte mensen met open armen te ontvangen en ze verder te helpen, er is overal gratis eten, kleding voor de kinderen, brokjes voor de kat. Bij de grensovergangen staan tenten en containers waar mensen op adem kunnen komen. Vanaf daar worden ze verder geholpen met hun plan: wil je hier blijven en zo niet, waar wil je naartoe, heb je ergens familie?’
‘Het type steun dat wij als Oxfam bieden verschilt per land en is onder meer afhankelijk van de capaciteit om de vluchtelingen die er komen op te vangen. In Polen verblijven al 2,5 miljoen mensen op de vlucht. Daar richten we ons vooral op de echte basisbehoeften, zoals onderdak, eten, water, sanitatie en hygiëne bij de opvanglocaties aan de grens.’
Humanitair projectleider Marieke van Dijk
Lokale partners versterken
‘Roemenië is meer een doorstroomland, waar een stuk minder mensen langere tijd verblijven – op dit moment ruim 80.000. Daar hebben we er na veel gesprekken voor gekozen om lokale partners te versterken die geworteld zijn in de Roemeense maatschappij. Met onze steun kunnen ze hun activiteiten opschalen om de vluchtelingen op de juiste manier te ondersteunen. Zo zijn een aantal van onze partners betrokken bij Dopomoha, een initiatief waar Oekraïners terecht kunnen voor alle mogelijke diensten die ze nodig hebben – van overnachtingen tot vervoer tot medische hulp.’
Focus op kwetsbare vluchtelingen
‘Onze focus ligt daarbij vooral op kwetsbare vluchtelingen, zoals alleenreizende vrouwen, vrouwen met kinderen, Roma en LHBTIQ+ personen. De partners met wie wij de samenwerking aangaan specialiseren zich in hulp aan deze groepen, die allemaal andere specifieke behoeftes hebben. Denk daarbij aan toegang tot toiletten op opvanglocaties voor mensen die in een rolstoel zitten, oud zijn of kleine kinderen hebben. En bij de opvang van Roma wordt er bijvoorbeeld ook nadrukkelijk rekening gehouden met hun integratie, want ook in Roemenië is die groep gemarginaliseerd. Dat doen onze partners door bijvoorbeeld ook de bestaande Roma-inwoners bij dit proces te betrekken.’
‘Onze steun is niet alleen financieel, maar echt gericht op wederzijds partnerschap: wat hebben onze partners nodig aan capaciteit? Hoe kunnen we helpen om kwetsbare groepen veilig te houden? Hoe zorgen we dat mensen goed integreren in de samenleving en er draagvlak is?’
Vluchtelingenverhalen vanaf de grens
Vluchtelingenverhalen vanaf de grens
Kun je het je voorstellen? Dat je samen met je baby je woonplaats moet ontvluchten? Dat je je partner niet kunt meenemen, omdat hij het land moet verdedigen? Dat je je huisdieren moet achterlaten, je woning, je werk, alles wat je kent?
Het is eigenlijk onvoorstelbaar. Maar het is de realiteit voor de Oekraïense vluchtelingen die we opvangen aan de Poolse grens. Dit zijn hun verhalen.
'Mijn kinderen zijn nog steeds bang'
Veiligheid en bescherming
‘Een ander belangrijk issue is bescherming. We weten dat mensenhandelaren de grens afstruinen en kwetsbare vrouwen aanspreken met allerlei beloftes: kom mee, ik heb werk voor je in Duitsland, Hongarije of waar dan ook. Maar die vrouwen worden in de val gelokt en komen vaak in bordelen terecht, waar andere mensen geld aan ze verdienen. Met onze Roemeense partners zetten we daarom ook programma’s op tegen mensenhandel en gendergerelateerd geweld en zetten we veilige doorreisroutes op.’
‘Je ziet overal goedwillende burgerinitiatieven, maar het is voor mensen op de vlucht lastig om te bepalen wie te vertrouwen is. We moeten burgerinitiatieven daarom wat meer formaliseren, zodat zij gescreend worden en mensen niet verdwijnen of in verkeerde handen vallen. Dat gebeurt ook al met alle organisaties die hier aan het werk zijn. Het is belangrijk dat we allemaal weten wie er is en wat we doen, ook om dubbel werk te voorkomen.’
‘Onder bescherming valt ook het ‘cash for protection’-programma dat we van plan zijn op te zetten. Waar in het begin van de oorlog vooral rijke Oekraïners het land ontvluchtten, zien we nu dat dit de minder vermogende mensen zijn die geen middelen hebben of familie waar ze terechtkunnen. Hen geven we geld en we helpen ze met veilige routes die ze kunnen gebruiken om verder te reizen.’
Duurzame interventie
‘Hoewel Roemenië minder een bestemmingsland is dan een doorstroomland, zien we wel steeds meer Oekraïners die ervoor kiezen om in de grensgebieden te blijven hangen en in toenemende mate ook terugkeren. Daardoor is de hulpvraag lastig te bepalen. Ons doel is uiteindelijk om snel te kunnen opschalen als de situatie in Oekraïne verslechtert en de vluchtelingen toenemen, maar als de situatie verbetert willen we ook de nodige hulp kunnen bieden in Oekraïne zelf. Zodat we de Oekraïners die terugkeren kunnen ondersteunen, maar ook de mensen die ervoor kiezen om elders te blijven.’
‘We hebben daarbij duurzame interventie voor ogen: dat betekent dat we zorgen dat onze steun verantwoord en toekomstbestendig is. Het internationale geld dat nu binnenkomt, stopt op een gegeven moment weer. We moeten zorgen dat we het gebruiken om het maatschappelijk middenveld te versterken, niet te verstoren.’
Help jij mee?
Je kunt nog steeds doneren aan Giro555 om Oekraïense vluchtelingen te steunen met onderdak, eten en schoon water. Help jij mee?
