Record: Italië redt 6500 vluchtelingen in één dag
- 30 augustus 2016
Italië behaalde gisteren een record. In 24 uur redde het land 6500 vluchtelingen uit de zee. Er werden zo'n 40 reddingsoperaties uitgevoerd, zo'n 20 kilometer van de Libische kust. De vluchtroute over zee heeft al 3165 levens geëist in 2016 (cijfers tot augustus). Dit is meer dan in dezelfde tijdsperiode in 2015. Waarom kiezen vluchtelingen dan toch steeds weer voor deze gevaarlijke route? Marieke van Doorninck, beleidsadviseur migratie en vluchtelingen bij Oxfam Novib, legt het uit.
Marieke van Doorninck, beleidsadviseur migratie en vluchtelingen
Waarom wagen zoveel mensen de oversteek van Italië naar Libië?
'Veel mensen vluchten eerst naar landen in de regio, naar buurlanden. Maar de opvangkampen daar zitten overvol. Mensen krijgen er niet de hulp die ze nodig hebben. Er is een tekort aan schoon drinkwater, aan eten en aan onderdak. Daardoor trekken vluchtelingen verder.
Libië is een land waar al jaren veel vluchtelingen vandaan vertrekken. Vroeger bleven ze nog wel eens hangen omdat er werk te vinden was. Maar Libië is nu heel gevaarlijk. Er is geen functionerende overheid en veel vluchtelingen krijgen te maken met ernstig geweld. Dus kiezen ze ervoor om de gevaarlijke overtocht van Italië naar Libië te maken.'
Vluchtelingen komen aan in Griekenland. Sinds de Turkije-deal is het aantal vluchtelingen dat via Griekenland reist afgenomen. Foto: Oxfam.
Maar waarom vluchten ze dan met de boot en niet met het vliegtuig? Dat is toch veiliger en goedkoper?
'Mensen mogen niet met het vliegtuig vluchten. Dit is door Europa compleet afgesloten. Als mensen geen visum hebben om te mogen reizen, wordt een luchtvaartmaatschappij beboet. Die nemen dan natuurlijk geen vluchtelingen meer mee. Nu denk je misschien, waarom vragen ze dan geen visum aan? In veel landen is dat niet meer mogelijk, zoals in Syrië. Noodgedwongen moeten ze dan voor een gevaarlijke route kiezen. Één van de onderwerpen waar wij dus voor lobbyen is een humanitair visum, zodat mensen veilig kunnen vluchten.'
Op de BBC-website zijn beelden van de reddingsactie te vinden. Foto: BBC
Wat gebeurt er met de vluchtelingen die uit de zee worden gered?
'De mensen die worden gered worden nu naar Italië gebracht. Daar komen ze terecht in overvolle vluchtelingenkampen. Italië en Griekenland huisvesten veel meer vluchtelingen dan de rest van Europa. In 2015 is afgesproken dat andere landen, ook Nederland, meer vluchtelingen zullen opnemen maar dat is nog steeds niet gebeurd. Nederland moet zijn afspraken nakomen zodat de vluchtelingen de zorg krijgen die ze nodig hebben.'
Spullen die zijn achtergelaten door vluchtelingen die van Libië naar Italië reisden. Foto: Alessandro Rota/Oxfam
Maar hoe zit het dan met de Turkije-deal, is die dan mislukt?
'De Turkije-deal was gesloten om de toestroom van vluchtelingen naar Europa in te perken en de vluchtroute van Turkije naar Griekenland te sluiten. Op deze route zijn ook veel vluchtelingen verdronken. Sinds de deal komen er inderdaad minder vluchtelingen naar Europa. Maar je moet je afvragen of dat wel een succes is. Turkije is geen veilig land voor vluchtelingen. Veel kinderen kunnen er niet naar school en mensen leven onder erbarmelijke omstandigheden. Bovendien zitten er sindsdien duizenden vluchtelingen in Griekenland vast, die niet meer verder mogen reizen maar ook niet terug mogen naar Turkije. Met de Turkije-deal vegen we ons straatje schoon over de ruggen van vluchtelingen, die nu nog kwetsbaarder zijn geworden.
Het wordt voor vluchtelingen vrijwel onmogelijk om legaal te vluchten. Hierdoor zijn ze afhankelijk van de gevaarlijke routes van smokkelaars. Dit kost mensenlevens. Zo is de route van Libië naar Italië een veel langere reis met meer risico. Er zijn niet meer vluchtelingen, maar er zijn wel meer doden.'
Voor veel vluchtelingen is het onzeker of ze nog verder mogen. Veel zitten vast in Griekenland, of aan de grens tussen Servië en Macedonië. Foto's: Oxfam
Wat kan Europa dan doen om te helpen?
'86% wordt nu in de regio opgevangen. Dat legt een enorme druk op landen die nog volop in ontwikkeling zijn en niet zo rijk zijn als Europese landen. De opvang daar moet beter worden. Het is voor de vluchtelingen belangrijk dat zij aan een toekomst kunnen werken. Dan zijn de vluchtelingen minder snel genoodzaakt om door te reizen naar Europa, via gevaarlijke smokkelroutes. Verder moeten we legale vluchtroutes naar Europa mogelijk maken. Door een humanitair visa, het hervestigen van de meest kwetsbare vluchtelingen, familiehereniging en legale arbeidsmigratie.'
In Niger verblijven vluchtelingen in overvolle vluchtelingenkampen, waar ze zelf van gevonden materiaal huisjes bouwen. Foto's: Vincent Tremeau/Oxfam
Moet Europa dan weer 1 miljoen vluchtelingen opvangen, net als vorig jaar?
'Het gaat in dit soort situaties niet om aantallen. We leven in een wereld met veel oorlog, armoede en geweld. Nederland als rijk land moet bereid en voorbereid zijn om vluchtelingen op te vangen als het nodig is. De vluchtelingencrisis die vorig jaar ontstond werd veroorzaakt doordat Nederland te weinig faciliteiten had. Niet doordat er meer vluchtelingen waren dan wij aankunnen.
Je ziet nu weer dat veel faciliteiten die vorig jaar zijn opgebouwd, weer worden afgebroken. Doordat de stroom minder groot is. Maar Nederland moet juist zorgen dat ze de capaciteit altijd paraat heeft om mensen op te vangen. Als er een crisis is moeten wij doen wat nodig is en wat wij afgesproken hebben in internationale verdragen.'
In Sharuja Polaq, een klein dorpje in Irak, worden sinds enkele jaren 170 families opgevangen die op de vlucht zijn voor IS. Elke familie bestaat gemiddeld uit 8 mensen. Voor 2014 bestond het dorpje uit ongeveer 40 families. Foto's: Sam Cunningham/Oxfam
Wat doet Oxfam Novib nu voor vluchtelingen?
'Oxfam Novib ondersteunt verschillende landen bij het opvangen van vluchtelingen. In Europa en buiten Europa. Dat er voldoende drinkwater is, eten en medicijnen. Daarnaast zijn we bezig op politiek vlak. De oorzaken waarom mensen vluchten, of doortrekken naar Europa via gevaarlijke routes, moeten óók aangepakt worden.
Zo richten we ons nu op de migratietop van de VN. Die vindt 19 september plaats in New York. wij roepen alle politieke leiders op tijdens de top hun verantwoordelijkheid nemen. Dat betekent dat ze actief beleid moeten voeren op het stoppen van wapenhandel, het terugdringen van klimaatverandering en het aanpakken van armoede. Het werk waar Oxfam Novib zich al dagelijks mee bezig houdt en wat belangrijke redenen zijn om te vluchten. Daarnaast moeten rijke landen, zoals Nederland, de landen in de regio financieel steunen om mensen daar op te vangen en ontlasten door zelf meer vluchtelingen op te nemen.'
Help mee!
Minister President Mark Rutte is op 19 september ook aanwezig op de vluchtelingentop. Roep hem op om vluchtelingen te behandelen als mensen, met respect voor hun rechten zoals afgesproken in het vluchtelingenverdrag en het Verdrag van de Rechten van de Mens.
