wie geeft om Jemen?
- 18 juni 2012
Geschreven door Farah Karimi, Algemeen Directeur Oxfam Novib 22 mei 2012
Jemen wordt getroffen door een steeds ernstigere humanitaire crisis. In plaats van het financiële gat van meer dan $250 miljoen te dichten waarmee een verdere ramp voorkomen kan worden, vinden veel internationale donoren vooralsnog steeds een reden de hand op de knip te houden. Zo zijn ze onder andere bang geld in een bodemloze put te stoppen.
Aanstaande woensdag (23 mei) komen de internationale donoren voor Jemen, waaronder Nederland, bijeen in de Saoedische hoofdstad Riyad. Voor de toekomst van Jemen is het nodig dat donoren en de Jemenitische autoriteiten sámen de financiële gaten dichten, en een inclusief politiek transitieproces garanderen, waarin ook de stem van vrouwen doorklinkt.
De aanstaande top komt op een cruciaal moment. Volgens de VN in Jemen lijden meer dan 250,000 kinderen tussen de 0 en 5 jaar oud aan ernstige ondervoeding en lopen het risico te overlijden. Bijna een half miljoen burgers is ontheemd als gevolg van het aanhoudende conflict in het land. Tenslotte verkeren meer dan 10 miljoen Jemenieten in een situatie van voedselonzekerheid. Dit betekent dat maaltijden worden overgeslagen, kinderen van school worden gehaald om te werken voor extra geld en meisjes op zeer jonge leeftijd worden uitgehuwelijkt om het gezin te ‘ontlasten’ van een extra mond om te voeden.
Gezien bovengeschetste situatie verdient de humanitaire crisis in Jemen veel meer internationale aandacht dan het tot nu toe heeft gekregen. Zo staat op de agenda van de top de politieke situatie, en het bevorderen van politieke hervormingen, centraal. Hoewel het politieke transitieproces van uiterst belang is voor Jemen, kan politieke stabiliteit niet worden bereikt zonder een duurzame oplossing van de voedselcrisis. Erger, volgens de Wereld Bank vormt de steeds ernstigere voedselcrisis een bedreiging voor het politieke transitie proces.
De internationale aandacht van donoren aan Jemen is de afgelopen tijd gefixeerd geweest op korte termijn politieke ontwikkelingen en de veiligheidssituatie. Zoals demissionair Staatssecretaris Knapen zei tijdens een recent bezoek aan Jemen, “zorgen dat Jemen als staat niet mislukt, heeft prioriteit”. Gezien de turbulentie rond de volksopstand in Jemen, het geweld en de uiterst moeilijke toegankelijkheid van het land voor de media, is deze fixatie begrijpelijk, maar nu dat oud-president Saleh is vertrokken en vervangen door een Overgangseenheidsregering en gekozen president is het tijd om vooruit te kijken.
De Verenigde Naties hebben uitgerekend dat er voor 2012 $447 miljoen nodig is om de ernstigste humanitaire noden te lenigen. Momenteel is slechts 42% van dit bedrag door donoren aan de VN overgemaakt. Dit betekent dat er bijna halverwege het jaar nog steeds een financieringstekort is van $265 miljoen, en dit terwijl de VN binnenkort bekend zal maken dat de noden alleen maar zijn gestegen.
Tijdens de komende top moeten donoren alles doen om dit financieringstekort te dichten. Wat vooral niet moet gebeuren is dat het verlenen van (additionele) humanitaire hulp afhankelijk wordt gemaakt van de vooruitgang die op het gebied van politieke hervormingen en op de veiligheidsagenda wordt geboekt. Deze optie werd onlangs geopperd door een gezant van de Golf Samenwerkingsraad en zou betekenen dat onschuldige burgers de rekening van het politieke conflict zouden betalen. Verder moeten donoren kiezen voor een aanpak die noodhulp combineert met het versterken van de weerbaarheid van de bevolking om toekomstige voedselcrises te voorkomen. Tenslotte dienen donoren er op toe te zien dat het politieke transitieproces een inclusief proces is, waarin vooral ook een rol voor vrouwen moet zijn weggelegd.
In 2011, gaf Nederland 4 miljoen euro noodhulp aan Jemen. In april heeft demissionair Staatssecretaris Knapen aangegeven zich vooral in te willen zetten op de thema’s veiligheid en rechtsorde, water en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (met een gepland budget van Euro 19 miljoen voor 2012). Nederland wil voedselzekerheid vooral overlaten aan andere donoren, in het kader van taakverdeling.
Verschillende donoren hebben echter aangegeven terughoudend te zijn met steun aan Jemen vanwege de precaire veiligheidssituatie, politieke instabiliteit en vanwege twijfels over of hulp effectief besteed kan worden. Ook Oxfam ervaart uitdagingen in het leveren van hulp, maar wij zien dat het ons, maar ook bijvoorbeeld het Wereld Voedselprogramma en andere NGO’s zoals Save the Children lukt effectief hulp te verlenen. Zo zijn door middel van geldovermakingen 100.000 mensen in de provincie Al Hodeidah in staat gesteld lokaal water en voedsel te kopen en daarmee de lokale markt te ondersteunen. Hierbij maken we ook gebruik van onze ervaringen van het werken in andere fragiele staten zoals Somalië en Afghanistan. Ook programma’s van de Jemenitische overheid, zoals het Social Welfare Fund en het Social Fund for Development slagen erin miljoenen Jemenieten een steun in de rug te geven.
De meer dan 10 miljoen mannen, vrouwen en kinderen die in Jemen in armoede leven willen dat de vicieuze cirkel van voedselonzekerheid, armoede en geweld doorbroken wordt. Steun van de internationale gemeenschap, waaronder Nederland, is daarvoor noodzakelijk. Alleen met een gecoördineerde en geïntegreerde aanpak gericht op het tegengaan van de humanitaire crisis, het ondersteunen van een vreedzame, inclusieve, politieke transitie en inzet voor lange termijn ontwikkeling, kan de vicieuze cirkel doorbroken worden. Wij vragen daarom dat Nederland zich tijdens de top inzet om andere donoren te overtuigen te investeren in voedselzekerheid, zowel op de korte termijn via noodhulp als op de lange termijn. Dit is het meest geloofwaardig wanneer Nederland zelf óók een bijdrage levert om de onmiddellijke noden te lenigen.
Bron: Oxfam Novib, 22 mei 2012