Nederlandse schatkist loopt 84 miljard euro mis door falend klimaatbeleid
De Nederlandse overheid laat jaarlijks 84 miljard euro liggen door vast te houden aan slecht en falend klimaatbeleid. 84 miljard euro is 18 procent, bijna één vijfde van de totale Nederlandse overheidsbegroting. Dat blijkt uit de Groene Belastinggids die vandaag voor de eerste keer verschijnt. De gids is opgesteld in opdracht van Oxfam Novib en Milieudefensie.
De maatregelen uit de Groene Belastinggids treffen vooral de grootste vervuilers en de superrijken en verlagen tegelijkertijd de belastingdruk voor de lage inkomens. De maatregelen leveren daarnaast een aanzienlijke CO2-reductie op, 8,3 megaton per jaar. Dit gaat zeker helpen om de Nederlandse klimaatdoelen te halen. Vandaag gaat de Tweede Kamer in debat met Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei over haar klimaatmaatregelenpakket. Van haar maatregelenpakket is al bekend dat het volstrekt onvoldoende is om in de klimaatdoelen in 2030, opgenomen in de Klimaatwet, te realiseren.
De Groene Belastinggids is een gezamenlijk initiatief van Oxfam Novib en Milieudefensie en opgesteld door onderzoeksbureau CE Delft. De gids beschrijft vijf nieuwe belastingmaatregelen, onder andere op veelvliegen, extreem hoge vermogens en exorbitante bedrijfswinsten en berekent hoeveel deze maatregelen opleveren. Ook berekent de gids wat de afschaffing van fossiele subsidies voor het bedrijfsleven oplevert. Vooral de CO₂-heffing op extreme bedrijfswinsten en de vervuilende investeringen van de superrijken levert veel geld op; bijna 75 miljard euro per jaar.
Donald Pols, directeur van Milieudefensie, is duidelijk: “De Groene Belastinggids laat zien dat slim klimaatbeleid veel geld oplevert. Je kunt tegelijkertijd gevaarlijke klimaatverandering tegengaan, gewone mensen beschermen én de staatskas spekken. Oneerlijk klimaatbeleid is een politieke keuze.”
Het geld dat vrijkomt door deze belastingmaatregelen kan in Nederland worden ingezet om huizen van mensen met een laag inkomen te isoleren, openbaar vervoer beschikbaar en betaalbaar te maken voor iedereen en bedrijven te helpen vergroenen. Verder heeft Nederland de verplichting om landen die nu al keihard worden getroffen door klimaatverandering financieel te ondersteunen. Deze landen hebben niets of nauwelijks bijgedragen aan de klimaatcrisis, terwijl de historische CO2-uitstoot van Nederland bijna gelijk is aan die van het hele Afrikaanse continent.
Michiel Servaes, directeur Oxfam Novib, “Als minister Hermans van haar eigen kabinet geen goede klimaatplannen mag voorstellen, dan moeten we ze zelf maken. Want de klimaatcrisis wacht niet. Niet op Nederland, en zeker niet op dit kabinet. Mensen worden nu al keihard getroffen door de klimaatcrisis, hier en wereldwijd. Bovendien worden de toekomstige generaties opgezadeld met torenhoge kosten en verwoestende klimaatrampen."
Het volledige pakket aan maatregelen zorgt niet alleen voor een eerlijkere belastingdruk, maar ook voor een enorme CO₂-reductie. In totaal kan het pakket de CO2-uitstoot met 8,3 megaton per jaar terugbrengen. Ter vergelijking: om het Nederlands klimaatdoel voor 2030 te halen moeten de CO2-emissies de komende jaren met gemiddeld 7 megaton per jaar dalen. Tussen 1990 en 2023 daalden de emissies in Nederland maar met gemiddeld 2,5 megaton per jaar, en vorig jaar met slechts 2 megaton, zo rekende het CBS in maart dit jaar uit.
Oxfam Novib en Milieudefensie benadrukken dat onderzoek van de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid, de WRR aantoont dat alleen rechtvaardig klimaatbeleid, waarbij de grootste vervuilers betalen, op brede steun van de Nederlandse bevolking kan rekenen. Vooral de meest vervuilende bedrijven en de rijkste 1% zijn verantwoordelijk voor een onevenredig groot aandeel van de CO2-uitstoot. Toch worden zij door dit kabinet nauwelijks aangesproken op hun verantwoordelijkheid om hun uitstoot drastisch terug te dringen. Sterker nog, door het nieuwe klimaatmaatregelenpakket van Minister Hermans worden ze juist beloond. Zo voert dit kabinet een eerder afgeschafte fossiele subsidie weer opnieuw in, zo maakte zij in april bekend.
"Er is geen tijd meer te verliezen," zeggen Pols en Servaes. "De cijfers uit onze Groene Belastinggids spreken voor zich. Het is tijd voor goed klimaatbeleid dat niet voor de 1% superrijken en grote vervuilende bedrijven werkt, maar waar de hele samenleving van profiteert."
Noot voor de redactie:
- Op dinsdag 3 juni vindt het debat over het klimaatmaatregelenpakket van Minister Hermans plaats in de Tweede Kamer.
- Op dinsdag 3 juni om 13.30 uur wordt in de Statenpassage van de Tweede Kamer de Groene Belastinggids aangeboden aan de voorzitters van de Kamercommissies Financiën en Klimaat en Groene Groei.
- De Groene Belastinggids, het gezamenlijke initiatief van Oxfam Novib en Milieudefensie en opgesteld door onderzoeksbureau CE Delft is hier te vinden.
- Voor aanvullende informatie over de uitstoot van de rijksten, lees deze twee eerdere Oxfam Novib persberichten: 1, 2
- Lees dit artikel voor aanvullende informatie over de winsten van grote vervuilers
- Voor aanvullende informatie over de noodzaak van het belasten van luxe leefstijl emissies: lees dit persbericht
- Onderzoek naar draagvlak in Nederland voor klimaatbeleid
- De maatregelen die de Groene Belastinggids voorstelt, leveren in totaal een jaarlijkse CO₂-reductie van 8,3 megaton op. Een deel van deze reductie vindt plaats in Nederland, een ander deel in het buitenland. De veelvliegbelasting vermindert bijvoorbeeld ook de uitstoot buiten Nederland. Voor het Nederlandse klimaatdoel, zoals vastgelegd in de Klimaatwet, telt echter alleen de CO₂-uitstoot die binnen de landsgrenzen wordt verminderd. CE Delft heeft niet gespecificeerd welk deel van de 8,3 megaton CO2-reductie in Nederland plaatsvindt en welk deel daarbuiten.
- De Klimaatwet stelt dat in 2030 de broeikasgasuitstoot 55 procent lager moet zijn dan in 1990. Dat komt neer op een daling van 125 Megaton CO2-equivalent. Tussen 1990 en 2023 daalden de emissies met gemiddeld 2,5 Megaton per jaar, in 2024 met 2 Megaton. Om het doel van de klimaatwet te halen, moeten de emissies de komende zes jaar met gemiddeld 7 Megaton per jaar dalen.
- In oktober vorig jaar constateerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), na doorrekening van de klimaatmaatregelen van Minister Hermans, dat de Nederlandse klimaatdoelen voor 2030 uit zicht zijn geraakt. Het PBL riep de minister daarom op om aanvullende klimaatmaatregelen te nemen. Het PBL gaf daarbij aan dat er een extra CO2-reductie van 24 megaton nodig is om met 95% zekerheid het Nederlandse klimaatdoel voor 2030 alsnog te halen. Op 25 april van dit jaar presenteerde minister Hermans eindelijk haar langverwachte, aanvullende pakket aan klimaatmaatregelen. Met dit pakket hoopt de minister echter slechts 10 megaton extra CO2-uitstoot in 2030 te kunnen reduceren.
- Op 3 juni, de dag waarop Greenpeace en Milieudefensie de ‘Effectinschatting Klimaatpakket KGG’ publiceren, lanceren Oxfam Novib en Milieudefensie de Groene Belastinggids
