Wiebes spreekt zichzelf tegen

Staatssecretaris Wiebes van Financiën doet me soms denken aan Ernie uit Sesamstraat. Hij is de ander meestal op een verrassende en ontwapenende manier te slim af. Je moet het maar kunnen.

Zo lukt het hem al jaren om alle kritiek te weerstaan over afspraken tussen multinationals en de Belastingdienst, zogeheten APA’s en ATR’s. Maar niet zonder zichzelf tegen te spreken.

Tot nu toe kwam hij weg met een paar zoethoudertjes. Een bevestiging dat alles volgens de regels gaat, een uitgebreide brief, geheime uitleg voor Tweede Kamerleden en – gedwongen door een WOB-procedure van de Volkskrant – een overzicht met verschillende typen ATR’s. Vorige maand kwam daar de toezegging bij dat er ieder jaar zo’n overzicht komt, met van elk type een voorbeeld, en nog meer toetsingen of alles volgens de regels gaat.

Aanpassing van de rulingpraktijk zelf? Wiebes wuift het weg.

Dat is knap, want er waren aanwijzingen genoeg dat er iets grondig mis is. Neem dit oude nieuwsbericht van Nike:

The Dutch ruling just did it. Van bedrijven als Pfizer, Stora Enso, EDP en SABMiller was bekend dat afspraken met de Belastingdienst een belangrijke rol speelden in hun belastingtrucs. Vier maanden na Wiebes’ aantreden startte het onderzoek naar Starbucks. Later kwamen daar Microsoft en Kraft Foods bij. Vervolgens dook een geheime notitie op waarin ambtenaren waarschuwden over een schadelijk rulingtype, de infokap, en bleek dat chemiebedrijf ICL zekerheid vooraf had gekregen dat een groot deel van de Nederlandse winst niet wordt belast.

Voor wie het gemist heeft: het nieuwste voorbeeld is RB. Bij dit Britse bedrijf gaat het om miljarden aan onbelaste winst, véél meer dan bij Starbucks. In 2014 rapporteerde RB bijvoorbeeld €1 miljard aan winst in Nederland en betaalde daarover slechts €69 miljoen aan belasting. De jaarrekening meldt droogjes:

Wiebes weet het helemaal om te draaien. We moeten trots zijn op onze rulings! Want het is duidelijk dat “zekerheid vooraf een grote waarde heeft” voor investeerders. De mogelijkheid om afspraken te maken met de Belastingdienst is een kroonjuweel van ons fiscale vestigingsklimaat.

Soms blijft de winst van bedrijven onbelast, geeft hij toe. “Maar het kwaad schuilt niet in de ruling.” De ruling bevestigt alleen of een bedrijf zich nog binnen de marges van de wet bevindt wanneer het mogelijkheden opzoekt om belasting te ontwijken. “Als we geen zekerheid vooraf geven, blijven die (…) wettelijke mogelijkheden bestaan.”

Tot zover de vrolijke Ernie. Want hier neemt de staatssecretaris een loopje met de logica. Als multinationals overwegen zich in Nederland te vestigen, is zekerheid vooraf van doorslaggevend belang, maar als ze een gewaagde belastingstructuur willen opzetten, maakt een tax ruling opeens geen verschil?

Dat is natuurlijk onzin. Zekerheid vooraf heeft juist de grootste waarde voor wie de grens van de wet opzoekt. Aanpassing van de rulingpraktijk zelf, het zal er toch écht eens van moeten komen.

Eerlijke investeerders hoeven daar geen last van te hebben. Sterker nog, die hebben er alleen maar baat bij als belastingontwijking een riskantere zaak wordt voor hun concurrenten.

Hé mijnheer Wiebes, ik heb een goed idee! Als we nu eens geen rulings meer afgeven voor constructies waarbij winst onbelast blijft doordat belastingwetten van verschillende landen niet op elkaar aansluiten?