Samen helen is samen delen: kabinet, besteed die 28 miljoen aan noodhulp

15 december 2020

Door Ben van Gils en Eveline Rooijmans (beleidscoördinators Oxfam Novib)

Cartoon - Budgetten - najaarsnota — **Door Maaike van der Staal, Creatief Bureau SJAA**

Op 30 november kwam het kabinet naar buiten met de Najaarsnota, het huishoudboekje van de regering waarmee het jaar wordt afgesloten. In deze nota kun je zien waaraan te veel is uitgegeven (overbesteding), maar ook waar er geld op de plank is blijven liggen (onderbesteding). Deze week vindt het debat plaats over deze Najaarsnota, en beslist de Tweede Kamer of de meevallers (overgebleven budget) nog dit jaar aan iets anders besteed kunnen worden.

En wat blijkt? Maar liefst 28,4 miljoen euro is niet uitgegeven aan kosten voor de eerstejaarsopvang van asielzoekers. Laten we eerst iets duidelijk maken: als het aan Oxfam Novib ligt, vallen deze kosten überhaupt niet onder het ontwikkelingsbudget. Ontwikkelingsbudget moet bijdragen aan ontwikkeling in andere landen, en dat gebeurt niet via eerstejaarsopvang in Nederland zelf. Maar helaas, vroegere kabinetten al hebben anders beslist.

Hoe dan ook is er geld over op deze post vanwege de coronacrisis en de daarmee gepaard gaande reisrestricties. Daardoor hebben zich minder mensen bij het Centraal Opvang Asielzoekers (COA) aangemeld dan was voorzien. Nu er geld over is op deze post, stellen wij voor dat geld dan wel te gebruiken waar het voor bedoeld is, namelijk het helpen van de meest kwetsbaren ter wereld.

‘Schuilen tegen de storm’

Oxfam publiceert vandaag een nieuw rapport, getiteld ‘Schuilen tegen de storm’. Dit onderzoek maakt duidelijk dat meer dan een derde van de wereldbevolking tot nu toe geen financiële steun ontving van de overheid om de economische gevolgen van de coronapandemie het hoofd te bieden. Dit betekent geen sociale vangnetten, zoals invaliditeits-, werkloosheids-, kinder- en pensioenuitkeringen. Een half miljard mensen heeft nu te weinig werk of is werkloos. Vooral vrouwen worden hierdoor getroffen.

Buitenlandse hulp, progressieve belastingheffing en internationale solidariteit zijn belangrijker dan ooit. Deze pandemie raakt iedereen op aarde. Hierdoor maken mensen schulden, slaan maaltijden over, houden kinderen van school en verkopen hun bezittingen. Migranten maken veel minder geld over naar afhankelijke familieleden in de landen van herkomst. Wereldwijd nemen armoede en honger enorm toe.

Waarom noodhulp?

Omdat de humanitaire noden enorm hard stijgen en extra inzet keihard nodig is, vinden wij dat dit budget naar noodhulp moet gaan. Dit geld kan immers snel verlichting brengen, en op heel korte termijn het verschil maken voor mensen in ontwikkelingslanden. Bij het geven van noodhulp ontvangen mensen die het zwaarst getroffen zijn door de coronacrisis en die al worstelden met armoede, extra hulp als water, voedsel, onderdak en gezondheidszorg. Noodhulp is heel snel te regelen en je ziet meteen het effect ervan.

Door het overgebleven geld dit jaar nog aan ontwikkelingssamenwerking te besteden, is er weer een klein stapje gezet naar het toegroeien naar de internationale norm van 0,7% van het Bruto Nationaal Inkomen (BNI) voor ontwikkelingssamenwerking. Coalitiepartijen ChristenUnie en D66 hebben onlangs gepleit voor een uitgewerkt plan over hoe terug te groeien naar deze internationale norm.

Het plan om weer terug te keren naar de internationale norm is ons uit het hart gegrepen. Ontwikkelingssamenwerking heeft bijgedragen aan het uitbannen van polio. Dankzij ontwikkelingssamenwerking konden een extra 34 miljoen kinderen naar school. En ontwikkelingssamenwerking financiert in zeven landen het complete socialezekerheidsstelsel, iets wat in tijden van corona-lockdowns cruciaal is. Laat het volgende kabinet het plan verder uitvoeren zodat Nederland weer zijn voortrekkersrol pakt op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Het was tenslotte een Nederlander, Jan Tinbergen, die de internationale norm heeft bedacht. Juist in deze tijden van crisis is het goed als Nederland laat zien dat het over de grenzen kijkt.

Hoe staat het er nu voor met dat extra budget?

Bij de begrotingsbehandeling van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking heeft de ChristenUnie bij monde van Joël Voordewind al gevraagd wat er mogelijk is bij de Najaarsnota om de negatieve gevolgen van de coronacrisis in ontwikkelingslanden te bestrijden. Daarbij willen ze in het bijzonder kijken naar de schrijnende situatie op Lesbos. Ook heeft de ChristenUnie samen met D66 en de PvdD een motie ingediend en heeft de SGP voorgesteld dit over-gebudgetteerde bedrag te gebruiken om terug te gaan naar de 0,7%. Hoewel die laatste motie niet aangenomen is, is het positief dat sommige Kamerleden voorgesorteerd hebben op een goed gebruik van het overschot. Het enige dat nu nog hoeft te gebeuren, is de bal binnentikken. Dat kan de Tweede Kamer doen als ze deze week over de najaarsnota praat.