Nederland belastingparadijs: een politieke keuze
Gisteren vertelde ik in Zembla dat Nederland bewust mogelijkheden voor multinationals om belasting te ontwijken in stand heeft gehouden. Het is tijd om een fabeltje de wereld uit te helpen: dat het zou gaan om onbedoelde neveneffecten van ons internationaal georiënteerde belastingsysteem. Niet dus. Nederland is een belastingparadijs voor multinationals geworden als gevolg van weloverwogen politieke keuzes.
Opeenvolgende regeringen deden alsof ze zich van geen kwaad bewust waren. Minister Zalm, in 2006:
“Als ik enige indicatie zou hebben dat ontwikkelingslanden de dupe zouden wordenvan onze belastingwetgeving ben ik de eerste om dat te corrigeren.”
Hij deed het tegenovergestelde. Terwijl hij dit zei, voerde Zalm een wetswijziging door waarvan vooraf was gewaarschuwd dat die op grote schaal gebruikt zou worden door buitenlandse multinationals om belasting te ontwijken.
Toen president Obama in 2009 Nederland een low-tax country noemde, waren Minister Bos en Staatssecretaris De Jager hevig verontwaardigd. Uit recent vrijgegeven documenten blijkt hoe zij alles op alles zetten om dit “misverstand” binnen één dag de wereld uit te helpen. Maar Obama had natuurlijk gewoon gelijk dat Nederland een sleutelrol speelt in veel fiscale trucs van Amerikaanse multinationals. Achter de schermen deed Nederland er bovendien alles aan om Europese oplossingen tegen te werken.
In 2015 benadrukt Staatssecretaris Wiebes nog een keer het officiële regeringsstandpunt: Nederland is géén belastingparadijs. Nou, hij duurt wel lang, die ontkenningsfase. En dat terwijl ook het huidige kabinet probeert om een enorm belastinggat, waardoor Amerikaanse multinationals miljardenwinsten onbelast in Nederland kunnen parkeren, nog jarenlang open te houden. Andere EU-landen, inclusief Luxemburg en Ierland, willen dit gat juist zo snel mogelijk dichten.
In 2016 geeft Minister Dijsselbloem eindelijk toe: Nederland is te vaak gebruikt door bedrijven om belasting te ontwijken en was zo onderdeel van het probleem. Bedankt voor de bevestiging, dat werd wel eens tijd. Nederland is, helaas, een belastingparadijs voor multinationals. Wat gaan we daar nu aan doen?
Nederland heeft al wel maatregelen genomen tegen misbruik van belastingverdragen met ontwikkelingslanden. Daar ben ik echt positief over. De regering moet nu ook bij andere schadelijke belastingregels erkennen dat er een probleem is, onmiddellijk stoppen met het dwarsbomen van internationale oplossingen en de gaten zo snel mogelijk dichten.
Klik hier om de uitzending terug te kijken.
Francis Weyzig
Francis Weyzig is senior policy advisor at Oxfam Novib, based in the Netherlands. He holds a PhD on taxation and development from Radboud University Nijmegen and published various studies on taxation of multinational firms, financing for development, and corporate responsibility. He is a member of the BEPS Monitoring Group, a network of tax specialists making recommendations for global tax reform, and regularly comments on international tax policy in the media. Mr. Weyzig previously worked as research manager for the Sustainable Finance Lab (a Dutch think tank for a more sustainable financial sector), policy advisor financial stability at the Dutch central bank, and researcher at the Centre for Research on Multinational Corporations (SOMO).