3 redenen waarom we op 10 december een groen licht laten schijnen
Op 10 december is het de internationale dag van de mensenrechten. Precies 73 jaar geleden werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) aangenomen door de Verenigde Naties. Helaas zijn mensenrechten, en in het bijzonder het recht op asiel, nog geen vanzelfsprekendheid. 3 redenen waarom Oxfam Novib op 10 december een groen licht laat schijnen op het kantoor in Den Haag.
- Om solidair te zijn met Poolse burgers die hulp bieden aan migranten in het grensgebied met Wit-Rusland
In het grensgebied tussen Polen en Wit-Rusland worden migranten van het kastje naar de muur gestuurd. Door Wit-Russische politie worden ze naar de Poolse grens gedwongen te gaan, waar Polen ze de toegang weigert en de mensen die het lukt de grens over te steken weer naar Wit-Rusland uitzet. Met temperaturen onder het vriespunt en dreigingen van zowel de Wit-Russische als de Poolse politie, kunnen mensen geen kant op. Sommige Poolse bewoners van het grensgebied laten daarom een groen licht schijnen. Zo laten zij weten dat de uitgeputte en onderkoelde migranten er welkom zijn voor hulp en een veilige plek.
Deze Poolse mensen lopen het risico dat hun overheid zich tegen hen keert vanwege het bieden van levensreddende hulp aan migranten. De overheid heeft namelijk de noodtoestand uitgeroepen in het grensgebied en journalisten en humanitaire organisaties vrije toegang verboden. Het groene licht is een daarom een dapper gebaar, en bovendien broodnodig. Het laat zien dat deuren sluiten en muren bouwen niet werkt; we mogen vluchtelingen niet in de kou laten staan.
- Om ons uit te spreken tegen het restrictieve asielsysteem en migratiebeleid waarmee mensenrechten worden geschonden
De situatie in Polen staat niet op zichzelf en is een resultaat van het Europese asielsysteem en migratiebeleid. Of het nou in Griekenland, in Italië of op de Balkan is, het leven van asielzoekers wordt hen zo moeilijk mogelijk gemaakt.
Regeringen komen hun plichten onder het internationaal en Europees recht, waarin het recht op asiel is verankerd, niet na. In plaats daarvan doen ze hun uiterste best om mensen in nood buiten Europa en uit het zicht te houden door middel van migratiedeals met landen als Turkije, Libië en andere staten in Afrika. In Griekenland worden asielzoekers en migranten vaak in administratieve detentie geplaatst, zo bleek uit een recent rapport van Oxfam en de Griekse Vluchtelingenraad (GCR).
Mensen die vluchtelingen te hulp schieten worden ook steeds vaker geïntimideerd, dwarsgezeten of zelfs voor de rechtbank gedaagd door Europese autoriteiten. Zo begon in november in Griekenland een rechtszaak tegen de Nederlander Pieter Wittenberg en 23 andere hulpverleners, die op Lesbos mensen op zee hebben gered.
Dit moet anders, en ook daarom laten we groen licht schijnen. Want Oxfam Novib staat pal voor de rechten van migranten, asielzoekers en vluchtelingen. We werken samen met partners om de omstandigheden voor mensen te verbeteren en pleiten samen met andere NGO’s bij overheden om een humaan asiel- en migratiebeleid te voeren.
- Omdat mensenrechten overal en altijd gelden, en 10 december daaraan herinnert
Volgens UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, zijn er in 2021 84 miljoen mensen op de vlucht, waarvan 48 miljoen nog in hun eigen land zijn. Dit is meer dan de 82 miljoen eind 2020, wat al het hoogste cijfer was sinds UNHCR het bijhoudt. Door de coronacrisis zijn meer mensen in een kwetsbare situatie terechtgekomen, waarbij mensenrechten vaak als eerste overboord gaan.
In de mensenrechtenverklaring UVRM worden 30 rechten uiteengezet. Daar is het recht op asiel er één van (artikel 14). Maar dit recht is in gevaar, doordat de mogelijkheden om veilig in Europa asiel aan te vragen steeds verder worden beperkt. Het Vluchtelingenverdrag bestaat in 2021 ook 70 jaar, maar staat onder druk.
Hoewel Europa zich committeert aan deze verdragen en hamert op het respecteren van de mensenrechten, valt dit in de praktijk toch anders uit. Een week geleden besloot de Europese Commissie nog dat Polen, Litouwen en Letland de Europese asielregels deels buitenspel mogen zetten. Dit verregaande besluit valt niet te rijmen met de principes van het Europees en internationaal recht en opent de deur naar grove mensenrechtenschendingen.
Het tegenhouden, vasthouden en criminaliseren van mensen die in Europa veiligheid zoeken, is in strijd met de mensenrechten. Dat is niet alleen op 10 december zo, maar 365 dagen per jaar.
Zet jij ook een groen licht aan?
Wij steunen mensen die een veilig heenkomen zoeken en asiel aanvragen en de burgers, activisten en organisaties die hen uit humanitaire en morele overwegingen te hulp schieten.
Maak jouw eigen groene licht met deze instructies en spreek je uit voor mensenrechten!
Door: Simone van Slooten, beleidsadviseur Gender & Conflict bij Oxfam Novib
Wil je meer weten?
Lees het gezamenlijk statement van de European Council on Refugees and Exiles (ECRE) over de situatie aan de grens tussen Polen en Wit-Rusland.
Lees het rapport van Oxfam en GCR over administratieve detentie van migranten.
