Een waterput zonder pomp

• 3 oktober 2016

Rijdend langs de kust van Gaza zien we jonge kinderen in de branding spelen. We begrijpen pas wat voor gezondheidsrisico ze lopen als we even later één van de afvoerbuizen van Gaza’s riolering naderen. We ruiken deze afvoer lang voordat we ‘m zien: een dikke pijp die zijn gevaarlijke en verontreinigde inhoud uitstort in de Middellandse Zee. Een paar meter verder gooit een eenzame visser zijn hengel uit, hopend op een vis voor het avondmaal.

Ze waarschuwden dat de stank vreselijk zou zijn. Misselijkmakend zelfs. Maar toch er is niets dat je kan voorbereiden op de rottende, weerzinwekkende geur van een open riool van 1,8 miljoen mensen. We zitten in het negende jaar van de blokkade van Gaza. Al die tijd is Gaza afgesloten van de Westelijke Jordaanoever en de rest van de wereld. Dit heeft grote gevolgen, zowel economisch als sociaal. Hier worden we tijdens ons bezoek aan Gaza constant, op de meest onverwachte plekken, aan herinnerd.

Boeren en vissers hebben nauwelijk toegang tot hun land en de zee. Israëlische marineschepen schieten op vissersbootjes als ze 10 of 12 mijl buiten de kust de vis proberen te vangen waar de Palestijnen - volgens de Oslo Akkoorden - recht op hebben. Een 300 tot 1500 meter brede zone die zich uitstrekt vanaf de acht meter hoge muur die heel Gaza ommuurd is slechts gedeeltelijk toegankelijk voor boeren.  Dit beleid ontneemt de Palestijnen de mogelijkheid om voor zichzelf te zorgen, wat leidt tot het hoogste werkeloosheidscijfer ter wereld. 80 procent van de mensen in Gaza is afhankelijk van buitenlandse humanitaire hulp. 'Onze kinderen hebben geen enkele kans op werk,' zegt Nabil Al Kafarna, een boer die we ontmoeten.

Een nog groter probleem is het gebrek aan schoon water. Het drinkwater is te zout. Door jarenlang overmatig gebruik van grondwater in Gaza is het zeewater binnengedrongen. Schoon water winnen door de aanbouw van waterputten en ontziltingsfabrieken is bijna onmogelijk. 'Het indienen van een verzoek voor constructiemateriaal voelt als een black box: we sturen het op [naar de Israëlische autoriteiten], maar we hebben geen idee of, wanneer en hoe het antwoord komt', zegt Monther Shublaq, de directeur van Gaza’s Waternutsbedrijf.

Door dit moeizame proces kan de infrastructuur, die ernstig beschadigd is door drie achtereenvolgende oorlogen, amper worden gerepareerd. 'De Israëlische overheid keurt lukraak materialen goed of niet.' Shublaq legt uit dat er eerst een probleem was met het importeren van cement voor het bouwen van waterputten. Toen het cement plots werd goedgekeurd, waren de waterpompen opeens verboden. 'Maar wat hebben we nou aan een waterput zonder pomp?'

Een ernstig tekort aan elektriciteit maakt de situatie alleen maar erger. Voor het laten werken van het rioleringsbedrijf is 24 uur per dag betrouwbare energievoorziening noodzakelijk. Maar er is doorgaans slechts acht tot negen uur elektriciteit per dag. Dat leidt ertoe dat water niet ontzilt kan worden om drinkbaar te maken, en dat rioolwater niet behandeld kan worden om minder schadelijk te zijn. 'We moeten dringend onze rioleringssysteem repareren, we moeten materiaal kunnen importeren, we hebben een betrouwbare stroomvoorziening nodig', zegt Mahmoud Shatat, Oxfam’s Water en Gezondheid programmaleider in Gaza. 'Het is vijf voor twaalf. De volksgezondheid van 1,8 miljoen mensen staat op het spel.'

Als we terug rijden langs de kust ziet het er ineens heel anders uit dan eerder op de dag. We zien de slecht functionerende afvoeren langs de 42 kilometer lange strook, van wat anders een prachtig strand was geweest. Het is een pijnlijke, levende herinnering aan hoe het hier had kúnnen zijn als de omstandigheden anders was geweest. Alleen een einde aan de blokkade kan de inwoners van Gaza echt helpen. 

Evelien van Roemburg, beleidsadviseur Conflict & Humanitarian Response

Mahmoud Shatat was afgelopen week in Nederland om te praten met politici, ambtenaren en experts over de problemen met water en riolering in Gaza.