‘Een huis ver van huis’

• 22 oktober 2013

Farah Karimi, algemeen directeur van Oxfam Novib, doet verslag vanuit het vluchtelingenkamp Za’atari in Jordanië waar Oxfam de ruim 100.000 gevluchte Syriërs steunt.

Foto:Oxfam Novib

‘We rijden van de Jordaanse hoofdstad Amman naar het vluchtelingenkamp Za’atari, vlakbij de Syrische grens. Een 80 kilometer lange weg. Het rotsachtige landschap, volgebouwd met pastelkleurige blokkendozen, wordt langzaam ingeruild voor een desolate, stoffige vlakte.

In het kamp aangekomen ontmoeten we allereerst Kilian Kleinschmidt, de UNHCR-chef die zichzelf de burgemeester noemt. Kilian ziet het kamp als een stad met zijn problemen. Met een kaart en speelgoedpionnen die de dagelijkse uitdagingen voorstellen, probeert hij orde te scheppen. En dat is ook wel nodig. In het vluchtelingenkamp wonen meer dan 100.000 mensen, 25% van de Syrische vluchtelingen in Jordanië. Dagelijkse komen en gaan er vluchtelingen. Oxfam-collega Martin Hartsberg: ‘Alles bij elkaar genomen is het een goed georganiseerd kamp.’’

’s Nachts is de oorlog te horen

‘Het Za’atari vluchtelingenkamp bestaat uit 12 districten. De grote winkelstraat wordt de champs elysees genoemd en heeft zelfs een heus straatnaambord. 680 winkeltjes en kraampjes sieren deze straat, sommige gerund door Jordaanse ondernemers. Meer dan 350.000 mensen hebben sinds juli 2012 in het kamp gewoond. Hoewel de meeste mensen kwamen met het idee zo weer weg te zijn, groeit het besef dat het nog heel lang kan duren voordat zij terug kunnen naar Syrië. ‘’s Nachts beeft de grond hier’, zegt Kilian. ‘Je kan het artillerievuur horen. De verhalen van nieuwkomers maakt de bewoners in het vluchtelingenkamp nerveus. Men hoort wie er gewond zijn, wie er overleden zijn…’’

Grootstedelijke problemen

‘Za’atari wordt meer en meer een ‘huis ver van huis’. Hiermee verandert de problematiek ook legt Kilian uit. Draaide het eerst om tenten, eten en onderdak, nu gaat het ook om grootstedelijke problemen zoals onderwijs, vervoer, logistiek en structuur. Minister Ploumen van Ontwikkelingssamenwerking, die onlangs het kamp een bezoek bracht, was getroffen door de visie van Kilian. Dit leidde direct tot een contact met de stad Amsterdam die ideeën heeft over het regelen van water en vervoer. Oxfam erkent deze visie en aanpak, maar hamert op de betrokkenheid van de Jordaanse overheid. Helen, de Oxfam-coördinator in Za’atari: ‘Het is geweldig om een sterke leider met visie te hebben (red. Kilian), maar je kunt niet om lokale autoriteiten heen.’’

Kinderen beschilderen eigen washok

‘Oxfam werkt vooral in de districten in het kamp waar mensen nieuw binnenkomen. Hier wonen de vluchtelingen in tenten, van waaruit ze verhuizen naar de oudere centrale districten met meer voorzieningen en cabins. Oxfam verzorgt onder andere de washokken in haar districten. Water en hygiëne zijn van enorm belang in het vluchtelingenkamp om ziektes te voorkomen. Daarnaast dienen de washokken ook als ontmoetingsplek. De washokken van Oxfam onderscheiden zich van andere washokken in het immense kamp door solarlights. Kinderen beschilderen de tegels in de voorzieningen. Zo voelen ze zich betrokken en hebben ze het gevoel een eigen washok te hebben met hun eigen tekeningen. Het mobiliseren van mensen is een speerpunt van Oxfam. Door zo veel mogelijk te betrekken bij het reilen en zeilen in het kamp én door met bewoners in gesprek te gaan, kan er beter op behoeften worden ingespeeld. Oxfam weet wat er speelt onder de Syrische vluchtelingen.’

Tussen 2 vuren

‘Ook met dit bezoek proberen wij de situatie beter te begrijpen. Wij kunnen jou, in Nederland, vertellen over de situatie. En we kunnen onze Oxfam-collega’s in Za’atari bijstaan. Ik ben onder de indruk van de verhalen die ik hier hoor. Alle landen moeten ophouden met wapens verkopen. Zo sprak ik met een groep Syriërs die net is aangekomen vanuit Damascus, op de vlucht na een chemische aanval op hun woonwijk. Mensen die tussen 2 vuren verkeren. Vreselijk. Soms zijn er even geen andere woorden voor…’

Meer informatie

• Lees alles over ons werk en de actuele situatie in Uitgelicht Syrië.
• Farah brengt haar bezoek aan Syrische vluchtelingen in beeld op onze Facebook.
  

Bron: Oxfam Novib, 22 oktober 2013